Zatürre sıklıkla bakteri ve virüslerin daha nadir de olarak mantar ve parazitlerin neden olduğu akciğer enfeksiyonuna verilen isimdir. Tıp dilinde pnömoni halk dilinde zatürre olarak bilinen hastalık genelde kişiden kişiye temasla geçen bir hastalıktır. Öksürme, hapşırma, aksırma gibi sıklıkla görülme yolları bu olmakla beraber nadir de olsa konuşma sırasında havaya yayıla damlacıkların sağlıklı kişilere hasta kişilerden bulaşması, nadir de olarak havaya yayılan bu damlacıkların kapı kolu, asansör gibi eşyalara bulaşmasıyla da hastalarda ortaya çıkar. Bu mikroplar üst solunum yollarına yerleşir ve üst solunum yollarından da akciğerlerde hava kesecikleri olarak bilinen alveollerin içerisine yerleşir. Zamanla alveollerin içerisinin iltihap ve serumla dolması ve enfeksiyonun ortaya çıkması solunum sıkıntısıyla da kendini gösterir.
Zatürre genel olarak ikiye ayrılır. Toplum kökenli ve hastane kökenli olarak. Hastane kökenli zatürre; bağışıklığı normal olup hastanede yatan hastalarda ortalama 48-72 saat sonra ortaya çıkan zatürre tipidir. Toplumsal kökenli zatürre; toplumda yaşayan sağlıklı bireylerin hasta kişilerden aldıkları zatürre enfeksiyonuna verilen isimdir.
Zatürrenin bulaşma yolları yakın temas ve eşyalar olabileceğini söylemiştik. Özellikle yeni doğanlar, ileri yaş grubundaki hastalar, aids gibi bağışıklığı zayıf hastalar, dalağı olmayan bağışıklığı zayıf hastalar, sigara, alkol, uyuşturucu kullanan kişiler, kronik kalp hastaları, kronik böbrek yetersizliği olan, kemoterapi, radyoterapi gibi bağışıklığı zayıflatacak tedavi altında olan kişiler yüksek risk altındadırlar.
Zatürre sıklıkla kendini derin hızlı ve nefes alıp verme, ateş, balgamlı, balgamsız öksürük, göğüs ağrısı, sırt ağrısı, bulantı, kusma, bilinç bulanıklığıyla gösterir. Bu risk faktörü olan kişilerde zatürrenin yaygınlığına ve şiddetine göre de ileri derecede solunum sıkıntısı ve ölümle de sonuçlanabilen bir hastalıktır.
Zatürrenin risk gruplarında korunma çok önemlidir. Tanısı genel olarak doktorun fizik muayenesi dışında hastanın şikayetleri, kan tahlilleri, akciğer görüntüleme yöntemleri ve bazen de balgam incelemesiyle konuluyor. Zatürre tedavisi yapıldıktan 2 hafta sonra hasta iyileşse de kırgınlık, halsizlik gibi şikâyetleri aylarca sürebiliyor.
Zatürrede tedaviden çok korunmak çok önemlidir. Tedavide yatak istirahatı, beslenme ve bol sıvı tüketmek ilaçlar başta antibiyotikler olmak üzere tedavide yeri vardır. Aynı zamanda risk faktörü olan kişilerde kronik hastalıklara ve risk faktörlerine göre destekleyici tedavilerde ilaç tedavisi içerisinde yer alıyor.
Korunmanın önemli olmasının nedeni ölümcül bir hastalıksa eğer riskleri oldukça azaltıyoruz. Özellikle kronik hastalığı olan kişilerin uygun tedavi takip yaptırmaları, yakın temastan kaçınılması, maske takması, hijyenik ortamlarda bulunması önemli korunma yöntemlerindendir. Grip ve zatürre aşıları risk faktörü olan kişilerde çok önemlidir.
Kapalı alanlar zatürrenin sıklığının artmasında önemlidir. Özellikle huzur evleri, yurtlar, askeriye, okullar gibi buralarda yaşayan kişilerin korunma yöntemleriyle hastalığı almalarını mümkün olduğunca engellemek gerekiyor.
65 yaş üstü, ileri yaş grubu hastalar, kronik kalp rahatsızlığı olanlar, kronik akciğer hastalığı olanlar, kroni böbrek yetersizliği olanlar, diyaliz hastaları, kemoterapi, radyoterapi görenler, alkol, sigara, uyuşturucu madde kullanan kişiler, dalağı olmayan, aids gibi bağışıklığı zayıf kişiler, kapalı ve kalabalık alanda yaşayan kişilerin zatürre aşısı yaptırarak önlem almaları gerekir.
Zatürre pnomoni bizlerin akciğer enfeksiyonu olarak bildiğimiz durum oldukça sık olarak gördüğümüz ve aşı ile oldukça fazla koruma sağlayabildiğimiz bir hastalıktır. Genel olarak vardığımıza yargı hep 65 yaş üzerindeki hastalara pnömokok aşısı rutin bir şekilde yapılıyor. Ancak 65 yaş öncesinde de oldukça sık bir şekilde pnömokok aşısının gerektirdiği durumlar karşımıza çıkıyor. 65 yaş öncesindeki hastalarda özellikle dalakları alınmış ise böbrek hastalığı, kalp hastalığı gibi kronik hastalıklara eşlik ediyorsa alkolizm, diyabet varsa pnömokok aşısını uyguluyoruz. Bunun dışında 19 yaş ile 65 yaş arasındaki yaş grubunda tek başına sadece sigara içiyor olmak bile pnömokok aşısı için bir gereklilik oluşturmaktadır.
Diyabet tüm dünyada olduğu gibi bizim ülkemizde de çok sık bir şekilde karşımıza gelmektedir. Endokrin polikliniklerine başvuran hastaların yarısı diyabet hastalarıdır. Diyabetin getirmiş olduğu bir sıkıntı ne yazık ki immün sistemdeki yetmezliğe bağlı olarak hem enfeksiyonlara daha kolay ulaşıyoruz hem de enfeksiyonları daha uzun sürede geçirmemize neden olmaktadır.
Dünya sağlık Örgütü’nün hastalıkları Kontrol Ve Koruma Derneği’nin aynı zamanda Türkiye’de ki Türk Endokrinoloji Ve Metabolizma Derneği’nin ortak öngörüsü tüm diyabet hastalarına influenza dediğimiz grip aşısının, pnömokok dediğimiz zatürre aşısının ve hepatit b aşısının rutin olarak uygulanması şeklindedir. Diyabet hastalarında influenza aşısı bizim ülkemiz için gribin sık gözüktüğü dönemler olan kasım ayında başlayarak nisan ayına kadar yılda bir kere rutin olarak yapılması şeklindedir.
Pnömokok aşısında ise 65 yaş üzerinde yine rutin eğer ki 5 yaş üzerinde ilk dozundan sonra beş yıl geçmiş ise beş yıldan sonra bir tekrar dozunu daha uygulamak şeklinde önerisi olmaktadır. HPV Human papillomavirus rahim ağzı kanserine yol açtığı gösterilmiş olan bir virüstür. Oldukça yaygın bir şekilde görmekteyiz. Dolayısıyla rahim ağzı kanseri sıklığını azaltmak için üreme çağındaki bayanlarda rutin olarak aşılama programına almaktayız. Sadece bayanlarda değil cinsel ilişkiyle bulaştırıcılık riskinden dolayı erkeklerde aynı kadınlardaki gibi HPV aşısıyla aşılanmaktadır.
