Sistit mesane mukozasının iltihabına denir. En önemli nedeni bakteriyeldir. Bakteriyel olmanın dışında özellikle, ışın tedavisi alan kişilerde mesane iritasyonu nedeniyle sistit tablosu oluşabilir. Bazı mesaneyi irite eden kimyasal ajanların kullanılması, ilaçların kullanılması, özellikle kanser ilaçlarının bazıları, mesane iritasyonu yapıp, sistit tablosu yaratabilirler. Bunun dışında başka hastalıkların varlığında da sistit tablosu görülebilir. Vajinal enfeksiyonların varlığında, endometriozisin varlığında sistit tablosu olabilir. Bunun dışında, spermisit gibi koruma amaçlı kullanılan jellerin varlığında ya da diyafram kullanımında sistit tablosu olabilir. Özellikle cinsel ilişkiye giren aktif kadınlarda sistit riski daha fazladır. Korunmak amaçlı diyafram kullananlarda daha fazladır. Gebeler daha fazla sistite maruz kalabilirler ve uzun süreli idrar katateri kullanan kişilerinde sistit tablosuyla karşılaşmaları daha fazladır. En önemli bulgu sık ve aniden idrara gitme hissidir. Bunun dışında idrar yaparken yanma son derece rahatsızlık verici bir bulgudur. Kanlı idrar olabilir, koku olabilir, mesane bölgesine doğru baskı olabilir ve bir miktar ateş olabilir.
Sistitin en sık nedeni bakteriyeldir. Dolayısıyla bakteriyel olan sistitlerin, spesifik antibiyotik tedavi yöntemiyle tedavileri mümkündür. Hastanın tedaviye eşlik etmesi bakımından, antibiyotikle birlikte bol sıvı alması gerekir. Nedenlerin hepsi bakteriyel değildir, diğer nedenleri ortadan kaldırmak gerekmektedir. Özellikle neden bir kanser ise ve diğer neden endometriozis gibi bir hastalıksa, o hastalıkların tedavisinin yapılması gerekir ya da mesane içindeki varsa, bir lökoplaki veya tümör gibi oluşumların ortadan kaldırılması gerekir. Ayrıca sistite yol açabilen vajinal enfeksiyon ya da korunmak amaçlı bir diyafram kullanımı, sipermisit kullanımı gibi ya da uzun süreli katater kullanımı gibi durumlarında sistitin tedavisi için ortadan kaldırılması gerekir.
Sistit tanısını koyarken, hastanın hikayesinden nedenini ortaya çıkartmak mümkün olabilir. Örneğin ilk ilişki sonrasında meydana gelen sistit tablosu genelde bakteriyel bir sistittir. Tanıyı koyabilmek için idrar tetkiki gerekir. Eğer bir üriner enfeksiyon tespit edilirse, bunun tedavisi spesifik olarak yapılabilir. Bunun dışında, bazı yabancı maddeler yada mesane mukozası içindeki bazı lökoplaki veya kanser oluşumları sistite yol açabildiğinden, sistoskopi denilen mesane duvarının bir kamerayla gözlenmesi yöntemi uygulanmak zorunda kalınabilir. Bazen de sistite neden olan kanserler, pelvik enfeksiyonlar ya da endometriozis gibi nedenleri ortaya çıkartmak içinde, bazı görüntüleme metodları kullanılabilir.
