Kabızlık kişinin tuvalet eylemini kolaylıkla yapamamasıdır. Birçok kişi tarafından özellikle hastalar tarafından farklı tanınır. Genelde tuvalet eyleminin az sıklıkla yapılması kabızlık olarak bilinir. On günden beri, bir haftadan beri tuvalete çıkamıyorum gibi cümleler kullanılınca insanların aklına kabızlık gelir. Ama doktorlar açısından bakıldığında bir sürü tanımı vardır. Kişi her günde tuvalete çıkabilir ama kabız olabilir.
Kriterlere bakılacak olursa; haftada üç kezden az tuvalete çıkmak, tuvaleti yaparken zorlanmak, ıkınarak yapmak, tuvaletin dışkıyı çıkartmanın kişi tarafından zor olması, dışkı eylemi var tuvaletini yapabiliyor ama dışkı kıvamı hep sert tam bir bütün şeklinde olabilir, dışkının sertleşmesi küçük küçük parçalar şeklinde olabilir. Bu kriterlerden en az ikisinin olması kabızlık demeye yeterli olacaktır.
İçindekiler
Kabızlığın en belirgin sebepleri karın ağrıları ve karında meydana gelen şişliklerdir. Sürekli çay ve kahve içmek, spor yapmamak, vücudun su ihtiyacını karşılamamak ya da rahatsızlıklarınızdan dolayı kullandığınız ilaçlar kabızlığa neden olabilmektedir. Vücut içerisinde bağırsaklarımızın hareketinde yavaşlamalar ve azalmalar varsa bu durum kabızlığa neden olmaktadır. Bağırsak hareketlerimizin azlığı ya da çokluğu kişiden kişiye değişmektedir. Tuvalete gidememe gibi faktörler kabızlığa sebebiyet vermezler.
Dışkınızı hafta içerisinde bir ya da iki kere yapıyorsanız kabız oldunuz demektir. Kabızlık hastalık olarak adlandırılamaz. Kendine dikkat etmeyen her bireyin başına kabızlık gibi sorunlar gelmektedir. Bağırsakların düzeninde bir aksaklık varsa kabızlık başlamış demektir. Kabız olmanıza neden olan pek çok faktör bulunmaktadır.
Yeterince Su İçmemek
Vücut içerisinde parçalanan yiyeceklerin suyu bağırsaklar tarafından çekilmektedir. Bu yiyecekler sindirim esnasında parçalanmaya uğrarlar. Vücut içerisinde gerektiği kadar suyun olmaması kabızlığa sebep olmaktadır. Bu yüzden bol bol su tüketmeliyiz. Ayrıca sıvılar mümkün olduğunca alkolsüz ve kafeinsiz olmalıdır. Bu şekilde kabızlık yavaşlar ve dışkılama işlemleri kolaylık kazanır.
Beslenme Düzeninin Bozulması
Bazı dönemlerde beslenme düzenimiz çok bozulur ve toparlayamayız. Vücut alışılmışın dışına çıktığımız zaman sindirim sistemlerimizde hareketlenmeler olmaktadır. Vücudun dengesi bozulduğu zaman gaz sorunuyla ve kabızlık sorunuyla karşılaşabiliriz. Eğer çalışma saatlerinizde aniden uzamalar olursa yemek yeme saatinizin vaktini geçireceğinizden hazımsızlık sorunu yaşayabilirsiniz. Uzun yolculuklara çıkıyorsanız ya da yabancı bir yerde kalacaksanız beslenme alışkanlığınıza dikkat etmeniz gerekmektedir.
Hareketsizlik
Tıpta hareketsiz insanların daha çok kabız olacağı kabul edilmiş bir durumdur. Rahatsızlığından dolayı uzun süre yatağa mahkum kalan insanların fiziksel hareketleri sınırlandığı için kabızlık oluşur. Eğer düzenli olarak spor yapıyorsanız o zaman sindirim sisteminizin düzelmesine de yardımcı oluyorsunuz demektir.
Lifli Yiyecekleri Az Tüketmek
Lifli yiyecekler yememek her zaman sindirim sistemini hızlandırmaz. Lifli olmayan fakat fazla yağlı olan peyniri fazla tüketiyorsanız sindirim sisteminiz yavaşlar. Aynı zamanda sürekli et tüketimi de buna sebep olmaktadır. Eğer bu yiyecekleri devamlı tüketiyorsanız az lifli yiyecekleri de yanında tüketmeniz gerekebilir. Bu besinlerin yanında salata ve yeşillik tüketimi, brokoli ve bezelye gibi sebzeleri yemeniz yararınıza olacaktır. Lif içeren yiyecekleri çok fazla tüketmezseniz kabızlık problemiyle karşı karşıya kalabilirsiniz. Lifler bağırsak içlerinde katı dışkıların oluşmasına engel olur.
Depresyon
Depresyona giren insanların vücut sistemlerinde anormallikler görülmektedir. Bağırsaklar da bundan payını almaktadır. Eğer depresyona giriyorsanız kabızlık sorunuyla karşı karşıya kalabilirsiniz. Doktorunuzun bu durum için size yazacağı ilaçlar bile kabız olmasına neden olmaktadır.
Stres
Strese giren insanlar genelde ne yediğini bilmezler. Vücut stres altındaysa hormonal bozukluklar ortaya çıkabilir. Bunun yanında sinir sistemini etkileyen bu durum sindirim sistemine kadar yansımaktadır. Tüm bunların birleşmesi ile kabızlık sorunu oluşur.
Dışkılamayı Ertelemek
Dışarıya çıktığımız zaman çoğumuz bulunduğumuz yerdeki tuvaletleri kullanmak istemeyiz. Dışkılama süresinin geçmesiyle birlikte vücut kendi işini kendi görür. Bunun sonucunda da kabızlık meydana gelir.
Laksatif ilaçlar
Laksatif ilaçların kullanımı dışkılamada zorluk çekmenizi engellemektedir. Laksatif ilaçların bazıları dışkılamanızı kolaylaştırırken bazı durumlarda da bağırsakları çalıştırır. Fakat bu ilaç uzun süre kullanılırsa bağırsaklarınız kendi işleyişini unutacak size bağımlı kalacaktır. Böyle ilaçların kullanımında doktorunuzun size önerdiği sürenin dışına çıkmamalısınız.
İlaçlar
Her ağrı çektiğinizde ağrı kesici haplar içiyorsanız ve vücudunuzun demir takviyesini gerçekleştiren haplar kullanıyorsanız kabızlığa kapı açıyorsunuz demektir. İlaçlar sindirim yoluna girdiği zaman mide bağırsak işlevleri ile emilmektedir. Doktorunuzun kontrollerinde kullanacağınız her türlü yüksek tansiyon hapları ve mide ilaçları kabızlığa neden olur.
Hipotiroid
Hipotiroid rahatsızlığı sonucunda tiroit bezleri yeteri kadar hormon üretmemektedir. Vücudun metabolizma sistemini gerileten bu hormonlar kabızlık sorununa da işaret etmektedir. Fakat her zaman kabızlık sorunu yaşanacak diye bir kural yoktur. Eğer kabızlık problemini sürekli yaşıyorsanız doktorunuza bu durumun neyden kaynaklandığını tespit ettirmelisiniz.
Nörolojik Hastalıklar
Nörolojik rahatsızlıklardan biri de parkinson rahatsızlığıdır. Nörolojik rahatsızlıkların yaşanması sindirim sistemine büyük oranda etki etmektedir. Bu rahatsızlık sonucunda yürüyüşlerde bozukluklar da meydana gelebileceği gibi kabızlık sorunu da yaşanabilmektedir. Diyabet hastalığına yakalanmış kişilerin sinir sisteminde oluşan bozukluklar yenilen yiyeceklerin sindirilmesinde zorluk çıkarabilir. Devamlı olarak kabızlık problemini yaşıyorsanız kan şekerinizi ölçen testleri uygulamalısınız.
Huzursuz ( İrritabl) Bağırsak Sendromu
Bu sendromun daha hangi koşullarda meydana geldiği ne bir şekilde bilinmemektedir. Bağırsak da meydana gelen enfeksiyonların sebebi doğrudan gözlenebileceği gibi bireylerin yaşadığı sinirsel problemler bu durumu daha fazla tetikler. Karnınız ağrıyorsa ve bağırsaklarınızın kaynadığını düşünüyorsanız bu sendromu yaşıyor olabilirsiniz. Bu durumda bir anda kabız olabileceğiniz gibi ishalde olabilirsiniz.
Hamilelik
Hamile olan bayanların rahim bölgesi bağırsakların üzerine baskı uygulamaktadır. Bu durumda hamilelik döneminde kabızlığın görülmesi çok normaldir.
Doğum Yapmak
Hamilelik döneminde kabızlık sorununu yaşayan bayanlar bu duruma doğumdan sonrada katlanmak zorunda kalabilirler. Doğumdan sonra kadınların karın kaslarındaki yavaş hareketlilik, doğum esnasında ya da doğumdan sonra verilen ilaçlar bu durumu tetiklemektedir. Bazı bayanlarda doğum sonrası perineal sancıları görülmektedir. Bu durum dışkılamayı zorlaştırmaktadır. Bu durum sizin için katlanılmaz seviyeye geldiyse doktorunuza başvurmanız gerekmektedir.
Kabızlığın sebeplerine bakacak olursak ilk önce bağırsağın hareketlerinde bir yavaşlık var mı yok mu? Yavaş bir bağırsak iletimi varsa eğer dışkının ince bağırsaktan kalın bağırsağa geçip daha sonra anüs kadar gitmesi bir zaman alıyor. Bu zamanda bazı kişilerde sınırlama, kısalık oluyor. Buna yavaş transitli kabızlık diyoruz. Bu kabızlığın sebeplerinden bir tanesi olabilir.
İkinci bir sebep ise eğer tümörleri ya da dışkının dışarı çıkmasını engelleyen tümörleri dışladığımızda, organik sebepleri dışladığımızda, fonksiyonel sebeplere baktığımızda kabızlığın diğer sebebi de makatta gelen dışkının çıkartılamaması. Kişinin doğru ıkınamamasına bağlı olarak tuvaleti doğru yapamamasından dolayı kabızlık olabiliyor. Dışkı birikiyor, var ama çıkamıyor.
Kalın bağırsağın sebeplerine bağlı kabızlık olabiliyor. Kalın bağırsak dışı metabolik sebepler olabilir. Kabızlık şikayetiyle başvuran hastalarda öncelikle kansızlık var mı, kabızlık yapan ilaçlar alıyor mu, kabızlık yapabilecek metabolik hastalıklar var mı? Guatr ile ilgili sıkıntı var mı, diyabetik hasta mı, nörolojik birtakım sıkıntılar var mı, bağırsağın hareketini engelleyecek hastalıklar var mı? Bunları sorguladıktan ve olmadığını gördükten sonra fonksiyonel sebepleri düşünüyoruz.
Bunlarında iki ana sebebi var. Ya kalın bağırsağın dışkının içinde geçirdiği süre uzun olabiliyor ya da dışkı doğru bir sürede makata kadar ulaşabiliyor ama çıkış zorluğu oluyor. Dışkı rahatlıkla makattan çıkamayınca kişi kabızlıkla karşılaşıyor. Kabızlık her zaman kalın bağırsağa ait sorunlardan çıkmayabilir. Ama her zamanda metabolik sebeplerden de değildir. Bir sürü sebebi vardır.
Kabızlık bebeklerde çocuklarda sık karşılaşılan bir rahatsızlık olmakla birlikte bebeğin bağırsaklarının çalışma düzenine göre de farklılık gösterir.Bazı bebekler hergün kakasını yapmayabilir.Eğer bebeğinizin kakası yumuşak olmakla birlikte her gün düzenli olarak kakasını yapıyor ve kilo alma düzenli normal ise endişelenmenize gerek yoktur. Eğer bebeğiniz normal sıklığının dışında bir kaç gün kakasını yapmadıysa ve kakası sert çakıl taşına benzer bir durumdaysa kakasını yaparken zorlanıyor ve kakasında kan görülmüş ise bebeğiniz kabız olmuş demektir.böyle bir durumda hemen doktorunuza başvurmanız gerekmektedir.
Anne sütü ile beslenen bebeklerde genel olarak kabızlık görülmez.İnek sütü ve formül mama ile beslenen bebeklerde kabızlık daha sık görülen bir rahatsızlıktır.Bebeğiniz kakasını yaparken suratı kızarabilir ama bu durum normal olmakla birlikte kabız olduğu anlamına da gelmez. Bebek anne sütüyle beslenmesine rağmen kabız oluyorsa anne diyetinde kabızlık önleyici besinlere yer vermesi gerekmektedir. Eğer formül mama ile besleniyorsa kabızlığı önleyen mamalar tercih edilmelidir.
Eğer bunlara rağmen bebeğiniz kabız oluyorsa bu durum yetersiz beslenmesinden kaynaklanmaktadır.Bu yüzden bebeğinizin yeterli miktarlarda anne sütü ya da mama verilmesi gerekmektedir . Kabızlık, kalın bağırsağın sonundaki kaslar sertleştiği için dışkının geçişini önlediği zamanlarda meydana gelir.
Kaka bağırsakta ne kadar uzun süre kalırsa, o kadar sıkılaşıp kurur vücuttan atılması zorlaşır. Sertleşmiş kaka kalın bağırsağın son kısmından geçerken yırtılmalara çatlaklara sebep olur. Bu da çocuklarda kasılmalara ve acıya neden olmaktadır. Kabızlığın birçok nedeni vardır. Genelde düzensiz beslenme alışkanlıklarından dolayı olur. Bazı enfeksiyon hastalıkları, metabolik rahatsızlıklar ve kullanılan ilaçlar da kabızlığa neden olan etkenlerdendir.
Çocuğun lifli gıdalar alması bol sıvı tüketmesi, düzenli dışkılama amaçlı tuvalete gitmesini sağlamak alınacak önlemlerdir. Yanlış beslenmenin yanında, bebekteki ve çocuklardaki hareketsizlik de kabızlığa neden olabilir. Ek besinlere geçilmiş çocuklarda beslenme sekli lif kaynağı zengin olan besinlerden yana tercih edilmelidir. Bunlar; sebze, meyve baklagiller, yulaf, kepekli ekmek olarak sıralanabilir.
Artı olarak bebek diyetinde kuru erik, kuru kayısı, kuru üzüm, bezelye, fasulye, brokoli, yulaflı ekmek tüketilmesi önerilir. Özellikle. sürekli kabızlık yaşayan çocuklar genelde az yiyen ve çabuk doyan ana yemeklerden çok ara öğünlerde abur cubur atıştıran çocuklardır.Böyle durumlarda çocuğun düzenli olarak yemek yeme alışkanlığına geçirilmesi gerekmektedir.
Bu konuyla alakalı olarak bir uzmandan da yardım almanız gerekebilir.Söz konusu kabızlık olduğunda doktorunuza danışmadan kesinlikle müshil, fitil da lavma kullanılmamalıdır.Kabızlık tedavilerinde genel amaç kalın bağırsağı ilk aşamada boşaltmak bağırsağın normal çalışmasını sağlamaktır.Bunun için düzenli ve kontrollü bir diyetle birlikte çocuğunuzun tuvalette yeterli süre kalması konusunda alışkanlık kazandırılması gerekmektedir.Tuvalet eğitimi kazanmış çocuklar kahvaltıdan 5-10 dakika süreyle tuvalette oturtulmalıdır.
