Çikolata kistinin diğer ismi endometriomadır. Endometriozisin bir değişik tipidir. Endometriom dokusunun yumurtalık dokusu içerisinde yerleşmesi nedeniyle ortaya çıkar. Her ay endometriom dokusu ve rahim içinde kalınlaşan, dökülen yani adet gördüğümüz doku aynı şekilde orada da olduğu için her ay yumurtalığın içine kanar. Yumurtanın içine kanadıkça, zaman geçtikçe yumurtalığın içinde kistik oluşum meydana getirir. Normal yumurtalık dokusunu kenarlara iterek yumurtlama fonksiyonlarına zarar verir. O bölgede yapışıklıklara yol açar. Dolayısıyla doğurganlık potansiyelini azaltabilir. Bu 3-5 bazen de 15 cm. kadar büyüyebilir. Şiddetli ağrı, karın içinde kitle, bağırsak fonksiyonlarında birtakım şikayetlere yol açabilir. Bu yumurtalığın içinde biriken sıvı bir kandır ve beklediği için kahverengi erimiş çikolata rengine dönüşür. İçini açtığımız zaman dışarıya erimiş çikolata gibi aktığı için de halk arasında çikolata kisti olarak isimlendirilir.
Endometriozis ve çikolata kisti olan hastalar genellikle ağrı şikayetiyle gelirler. Ağrı şikayetiyle gelen bir hastada yapılan jinekolojik muayene esnasında rahim hareketlerinin ve normal pelvik muayenenin son derece ağrılı olduğu hissedilir. Rahim etrafında sert modüller oluştuğunu görebiliriz. Ayrıca hastanın aldığımız anamnezinde ilişki sırasında ağrı ve adet görürken ağrısı olduğunu öğrenebiliriz.
Hastaya ultrason yapıldığında yumurtalığında kistik lezyon yapmışsa yani çikolata kisti mevcutsa bunu çok rahatlıkla görebiliriz. Bunu gördüğümüz zaman endometrioma tanısını koyarız. Bazen yumurtalığında lezyon olmayabilir. Bu durumda endometriozisin bizim direkt ultrasonografiyle görmemiz mümkün değildir. Bu gibi durumlarda sadece şüpheleniriz ve gerçek tanısı laparoskopiyle ve doku tanısıyla konur. Eğer çikolata kisti varsa ultrasonografide bu hastaların ameliyatı sonrası çıkan materyalin endometriozis olduğunu konfirme edebiliriz. Yumurtalığında eğer böyle bir lezyon yoksa yapılan laparoskopiyle karın zarı üzerindeki küçük lezyonları, bağırsak üzerinde yerleşmişse lezyonları veya tüp üstündeki lezyonları direkt gözle görüp tanısını koyabiliriz. Aynı zamanda da o bölgeleri çıkarttığımızda patolog bize buranın endometriozis dokusu olduğunu konfirme edebilir.
Endometriozis ve çikolata kistinin tedavi edilmesinin en büyük nedeni ağrıdır. Çünkü endometriozis hayatın kalitesini bozan şiddetli ağrı yapabilir. Eğer ağrı varsa bunu bir şekilde çözmek gerekir. Bu ağrıyı ilaç ya da cerrahi yöntemlerle veya ikisini kombine ederek tedavi edebiliriz. Medikal yöntemlerden bir tanesi doğum kontrol hapıdır. Doğum kontrol hapı verdiğimizde ağrıların bir kısmını ortadan kaldırma şansımız olur. Bunun dışında kullanılan yöntemler progesteron ilaçları ve diğer ilaçlardır.
Cerrahi yöntemlerle karın zarı üzerinde yerleşmiş olan endometriozis lezyonları veya her yumurtalık içinde mevcutsa çikolata kisti dediğimiz lezyonun çıkartılması. Modüller, sert kitleler veya yapışıklıklar yapmışsa bunların açılması ve çıkartılmasıyla ağrı büyük oranla ortadan kalkacaktır. Kısırlık problemi olan insanlarda eğer kısırlık tedavisine cevap vermediği takdirde biz bu hastalara cerrahiye yönlendirip oradaki lezyonları temizleyip gebelik oranlarını arttırma şansımız vardır. Direkt gördüğümüz çikolata kistini çıkartmayız. Eğer çok önemli bir semptom yapmıyorlarsa 3 santimetrenin altındaki lezyonlar genellikle durabilirler. 3 santimetrenin üzerindeki lezyonları yaptıkları şikayete göre cerrahi yöntemle tedavi edilir. Endometriozisin ana tedavisi cerrahidir. İlaçlar bu hastalığın yapmış olduğu semptomları geçici olarak ortadan kaldırabilirler. Hastanın yaş grubuna göre hangi ilacı, hangi tedaviyi kullanacağımızı tedaviyi kişiselleştirerek hastaya uygularız.
