İçindekiler
Karnımızın sağ alt kısmında kalın bağırsağa bağlı 6-9 cm uzunluğundaki ince organımıza apandis adı verilir. Apandiste oluşan ağrılı şişme ve iltihaplanma durumuna ise apandisit denir. Vücudumuzda böyle bir organın neden var olduğu ise gizemini korumaktadır. Bazı bilim adamlarına göre sindirim için gereken iyi bakterileri barındırmakla görevli olduğu söylenmektedir. Kesinliği olan bir şey söylememiz gerekirse ; apandis alındıktan sonra vücudumuzda apandisin olmamasından dolayı hiçbir sorunla karşılaşmamamızdır.
Sindirim sisteminde enfeksiyon ya da apandisin ağzında tıkanıklık oluşması iltihaplanmaya yani apandisite neden olur. Apandisit genelde 10 ile 30 yaşları arasında insanlarda görülür ancak her yaştaki insanlarda da ortaya çıkabilmektedir. Böyle bir durumdan şüphelenildiğinde acilen hastaneye götürülmelidir. Çok sık karşımıza çıkan bu rahatsızlıktan korkmamızın nedeni ; tıkanan apandise vaktinde müdahale edilmezse apandis patlayarak vücuda enfeksiyon saçılır ve enfeksiyon nedeniyle önemli sorunlarla karşılaşabiliriz.
Apandis genel olarak yabancı cisim, dışkı ve çok az bir olasılıkla da tümör sebebiyle tıkanabilir. Parmağa benzeyen bir kese olarak düşünürsek apandisi kesenin tıkanması orada bulunan bakterilerin çoğalmasına neden olması sonucu apandiste şişme ve iltihaplanma olur. Bağırsaklarımızda olduğu gibi apandis içerisinde de bir çok mikroorganizma vardır ve bu sorun olmaz. Fakat tıkanıklık sonrasında apandisten çıkamayıp çoğaldıkları için bir zaman sonra bu durum iltihaplanmaya neden olur. Bu iltihabın artması apandiste şişme ve bazı durumlarda patlamaya neden olur. Bu iltihabın patlama sonucunda organlara yayılması ölüm gibi ciddi bir soruna yol açar.
İlk olarak apandis patladıktan sonra bir rahatlama olur. Fakat enfeksiyon yayılmaya başladıktan bir kaç saat sonra apandisin belirtileri öncesinden daha kötü bir şekilde hissedilmeye başlar. Apandisit hastaları artık günümüzdeki modern tıp sayesinde zamanında müdahale edilebilme şansları biraz daha yüksektir.
• Parazitler, dışkı ve yiyecek artıkları,
• Karnımıza yapılan şiddetli bir darbe,
• Bağırsak iltihabı hastalıkları ( Kron ve ülseratif kolit gibi )
• Sindirim sistemi veya vücudun herhangi bir bölümünde oluşmuş enfeksiyondan dolayı apandisitteki lenf dokusunun büyümesi
Apandisitten korunmanın kesin bir yolu yoktur ancak sağlıklı beslenmek ve bolca taze sebze meyve tüketmek apandisit riskini epey düşürür. Apandisit belirtileri ise farklı şekillerde ortaya çıkabilir:
Apandisitin olmaması için kesin bir yöntem yoktur fakat sağlıklı ve doğru beslenmek, taze meyve sebzeyi bol tüketmek bu riski azaltır.
• İlk belirtisi göbek deliğinin etrafında oluşan ağrıdır. İlk önce hafif birkaç saat sonra ise şiddetli bir ağrıya dönüşür. Apandisin şişmesiyle ağrı karnın sağ alt tarafına doğru yönelir. Doktor tarafından karnın sağ alt bölümüne bastırıldığında ters bir biçimde baskı hafifler fakat şiddetli bir ağrı hissedilir.
Öksürük ve yürümek gibi hareketler ağrının daha da şiddetlenmesine neden olur. Zamanında müdahale edilmez ise apandis patlaması ve karın boşluğuna yayılan enfeksiyondan kaynaklı önemli sorunlar ortaya çıkarır. Şiddetli ağrı, bulantı ve karında şişlik olur. Karnın sağ alt bölümünde böyle bir ağrı varsa ağrıyı ilaç içerek geçirmeye çalışmak bir hataya neden olabilir. Ağrı kesiciler ağrıyı azaltabilir fakat teşhisin gecikmesine neden olacağı için başka tehlikelere yol açar. Apandisten şüphelendiğiniz an hemen doktora başvurulması daha doğru olacaktır.
• Apandisteki enfeksiyon nedeniyle iltihaplanmaya ve şişmeye sebep olur. Karnınıza dokunduğunuzda şişlik ve hassasiyet olduğunu fark edersiniz. En küçük dokunuş bile şiddetli ağrı hissetmenize neden olur.
• Apandisit nedeniyle kalın bağırsakta da enfeksiyon olabilir. Bu da midenin bozulması sonucu yaşanan belirtilerin aynısına neden olur. Bunlar ; bulantı, kusma, ishal, kabızlık, iştahsızlık, şiddetli karın ağrısı gibi belirtilerdir. Enfeksiyon çoğaldıkça belirtilerinde buna bağlı olarak şiddeti artar.
• Apandisteki enfeksiyondan dolayı vücutta yüksek ateş de ortaya çıkabilir. Bağışıklık sistemimiz bu enfeksiyonun vücuda yayılmasını önlemek için enfeksiyonu yok etmeye çalışır. Bu da vücutta yüksek ateşe neden olur. Bazı kişilerde ise ateş yükselmesiyle beraber ürperme ve titremede görülebilir. Ateş, karın ağrısı ve şişlik belirtilerinden sonra görülür. Vücuttaki ateş enfeksiyon düzelmedikçe artar ve baş ağrısı, aşırı terleme ve sersemleşme gibi durumlarda ortaya çıkabilir.
Karnınızın sağ alt köşesinde ağrı varsa ve yukarıda söylediğimiz belirtileri de yaşıyorsanız doktora hemen başvurulmalıdır. Bunlar dışında :
• Karnınızdaki ağrı şiddetli ve aniden ortaya çıkıyorsa,
• Ateşiniz varsa,
• Kanlı ishal gördüyseniz veya kan kusuyorsanız,
• Sertlik ve hassasiyet gibi karnınızda belirtiler varsa,
• Ağrıyla beraber iştah kaybı ve bulantı varsa,
• Bir haftadan fazla karın ağrınız varsa,
• İdrara sık çıkıyorsanız ve idrarda yanma varsa,
• İstemsiz kilo kaybı varsa,
• Yemek yedikten sonra veya mide ilacını aldıktan sonra ağrı şiddetleniyorsa
Apandisitin tedavisi genel olarak iltihaplı apandisin ameliyat ile alınması demektir. Hastaların durumuna göre tedavi yöntemleri değişebilir. Ameliyat olduktan sonra tam anlamıyla iyileşebilmek için birkaç hafta beklememiz gerekir. Apandistin patlaması durumunda ise iyileşme süresi biraz daha uzar.
• Yorucu aktivitelerden uzak durun. Normal hayatınıza dönmeden en az 3 günden 2 haftaya kadar olan süre içerisinde vücudu yoracak hareketlerden uzak durulması gerekir. Doktor ameliyat türüne göre bu sürecin nasıl geçmesi nelere dikkat edilmesi gerektiğini söyleyecektir. Doktorun önerilerine tamamen uyun.
• Öksürürken, gülerken veya benzer hareketler yaparken karnınız ağrımaması için karnınızı destekleyin. Bunu karnınızın üzerine yumuşak bir yastık koyarak ve hafifçe bastırarak yapabilirsiniz.
• Ağrı vücuda daha fazla yük bindirebilir ve iyileşme sürecini yavaşlatır. Eğer doktorun verdiği ağrı kesici ilaçların faydası olmuyorsa doktoru bu durumla ilgili bilgilendirin.
• Hareket etmek için aceleci davranmayın. Hazır olduğunuz zaman ayağa kalkıp hareketinizi edin. Öncelikle kısa yürüyüşler yaparak başlayın ve ne kadar hazırsanız o kadar hareket edin. Kendinizi ve vücudunuzu zorlamayın.
• İyileşme sürecinde uykulu hallere girmeniz normal olup yorgun hissederseniz uyuyarak dinlenin.
• Kendinizi hazır hissedip işe veya okula dönmek için doktorla görüşüp ilk önce doktorunuzun onayını alın. Çocuklar bir hafta içerisinde okula başlayabilir fakat beden dersi gibi aktivitelere 2-4 hafta katılmaları önerilmez.
