Lynch Sendromu Nedir? Toplumsal Önemi Nedir?
Lynch sendromu genetik olarak Dna kırıklarını düzeltememe ile sonuçlanan bir hastalık grubudur. Otozomal dominant olarak geçer, aileler içerisinde kansere baskın bir yatkınlık olduğu görülür. Otozomal dominant geçiş gösteren kanserdir. Bu geni taşıyan ebeveynden çocuklara geçme olasılığı yüzde ellidir. Bu geni taşıyanlar özellikle toplumda, hem hastalar tarafından, hem hekimler tarafından hastaların soy geçmişi sorgulanırken çok dikkat edilmesi gereken bir noktadadır. Bu atlandığı takdirde, bir ailedeki kanser yığılmayı göz ardı edildiği zaman, yeni kanser vakaları erken teşhis şansını kaybedebilmekteler. Dolayısıyla Lynch Sendrom’u olup olmadığı yönüyle hastalar sorgulanırken çok dikkatli olunmalı, ailede bir tane bile kanser olduğu zaman hemen diğer kanserler sıkı bir şekilde sorgulanmalıdır.
Lynch Sendromu’nda aile içerisin de kural olarak söyleyecek olursak amsterdam kriterleri vardır. Yani eğer en az üç tane kanser olan vaka olmalı, bunlardan bir tanesi en az elli yaşın altında olmalı ve en az iki tanesi de birer jenerasyon atlamalı. Bu şekilde en az üç tane kanserin kümelendiği bir aile varsa bunlar da Dna kırıklarını düzeltememeyle ilgili bir gen bozukluğu olabilir ve bunlar toplumda ki diğer kişilere göre on ile otuz yıl öncesinden aynı tip kanserlere yakalanmaya meyilli halde olurlar. Dolayısıyla bu kişilerin tespit edilmesi gerekir. Taramalarını diğer insanlar ihmal etse bile bu kişilerin asla ihmal etmemeleri gerekir. Kansorejen maddelerden ve çevresel faktörlerden şiddetle korunmaları gerekir. Örneğin, böyle bir kanser kümelenmesi olan ailede, yani Lynch Sendromu olan bir aileden biriyseniz asla sigara içmemeniz lazım. Çünkü sigara ile ilgili herkeste olabilecek kanserler bu kişilerde otuz yıl öncesinden karşımıza çıkabilir. Kesinlikle en ufak ağrı ya da şikayeti değerlendirip doktora kontrole gidip testlerinizi yaptırmanız gerekmektedir en ufak ihmal sizin zararınızadır. Kadın ve erkeklerde önerilen tarama yaklaşımı şöyledir: kadınlarda, yıllık mamografi, yıllık kadın doğum muayenesi ve Pap Smear testi, bir, iki yılda bir gastroskopi, beş, on yılda bir kolonoskopi. Erkeklerde: bir, iki yılda bir gastroskopi, beş, on yılda bir kolonoskopi şeklindedir.