Kemik iliği nakli eskiden kişilerin leğen kemiğinden alınan bir örnekten elde edilirdi. Kemik iliğinin yeri, tüm kemiklerin içerisinde olan süngerimsi, kan üreten bir dokudur. Ancak günümüzde kemik iliği naklinde etkili olan stem hücreler ki bunlar tüm hücrelerin üretimini sağlayabilen anne hücrelerdir. Kan dolaşımını büyüme faktörüyle itilip oaradan bir kateter vasıtasıyla makineyle toplanabiliyor. Dolayısıyla kemik iliğinden alınan bu ürün artık damardan toplanabiliyor ve bu kullanılarak nakil yapılıyor. Artık kemik iliği nakli değil de kök hücre nakli adını alıyor.
İçindekiler
Kemik iliği naklinin en sık kullanıldığı hastalıklar lenfomalar yani lenf bezi tümörleri ve lösemilerdir. Yani kemik iliğinden kaynaklanan kanser çeşitleridir. Bunun dışında da doğuştan olan bazı hastalıklarda da kemik iliği nakli kullanılabilir. Türkiye’de bunların arasında en sık gördüğümüz akdeniz anemisi olarak bilinen talasemiler, orak hücre kansızlıkları ve çeşitleri ve diğer daha nadir görülen doğuştan olan bazı hastalıklardır.
Kemik iliği naklinden önce hastanın bir sizi testlerden geçmesi lazımdır. Bunların arasında en önemli olanı hastalığın tamamen yok olduğunu görmemiz ve hastanın verilecek olan kemoterapiye kalbinin, akciğerlerinin, böbreklerinin, karaciğerin, tüm iç organların dayanabileceğinden emin olmamızdır. Bu testleri geçtikten ve tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra hastaya boyna takılan bir kateterden, yüksek doz kemoterapi ilaçları verilip kemik iliği yok edilir. Kardeşinden toplanmış olan kemik iliği hücreleri veya kök hücreler kan verirmiş gibi boyna takılan kateterden verilirler. Bu hücreler daha sonra kemik iliğine yönlenir ve buraya yapışıp yeni kemik iliğini oluşturur.
Tüm sağlıklı bireylerden kemik iliği alınabilir. Bayan veya erkek fark etmez. Yaş grubu 60 yaşın altında olması gerekir. Çünkü 60 yaşın üzerinde kemik iliğindeki stem anne hücre zedelenip, yaşlanabileceği için tercih edilmez. Donör olacak kişiler belli testlerden geçmek zorundadırlar. Kan testleri, akciğer grafisi, iç organların sağlıklı olacağını bir hastalığı olmadığını gösteren testlerden geçmek zorundadırlar. Bu testlerden geçtikten sonra donör olabilirler.
Kemik iliğinin 2 tane alınma yöntemi vardır. Birincisi; eskiden kullanılan leğen kemiğinin kenarından, farklı farklı yerlerinden alınan, süngerimsi, kemik iliği dokusundan çekilen örneklerdir.
İkincisi de günümüzde en çok kullanılan stem anne hücrelerin, kök hücrelerin bir büyüme faktörüyle kan damarlarına aktarılıp oradan katater vasıtasıyla bir makineyle çekilmesidir. Bu yönteme aferez yöntemi denir. Günümüzde en sık kullanılan, anestezi gerekmeyen yöntemdir.
Kemik iliği nakli yapılmadan önce hastanın boynuna kateter taktırılır. Bu kateter büyük bir damarın içerisinden girip kalbin sağ tarafına doğru yönlendirilir. Tüm nakil süresincede bu kateter kullanılır. Daha önce donörden toplanıp, dondurulan hücreler kemik iliği naklinden önce sıvı nitrojen içerisinde kemik iliği nakli ünitesine getirilir. Ilık bir suda çözülürler ve kan verilirmiş gibi torba torba hastaya 10’ar dakikalık sürelerde aktarılırlar.
