BOĞMACA.Bir bakteri hastalığıdır. Çocuklarda üst solunum yolu belirtileri ve bu arada öter gibi ses çıkaran öksürük nöbetleri görülür. Bunlar, bakteriler etkisi ile gırtlakta oluşan iltihaptan kaynaklanır. Çok küçük çocuklar dışında hastalık oldukça hafif yürür. Korunmada aşı, büyük ölçüde kullanılmaktadır.
Diğer bir kaynaktan bilgiye göre boğmaca hastalığı:
İçindekiler
Boğmaca hastalığı, öksürme ile kendini belli eden, mikropların sebep olduğu bir tür bulaşıcı solunum yolu hastalığıdır. Boğmaca hastalığı her yaşta kişide görülebilme ihtimali olan, çocukluk çağında daha şiddetli seyreden bir hastalıktır. Yıl içinde daha çok sonbahar mevsiminde görülen boğmaca hastalığı, yılın diğer mevsimlerinde de görülebilir. Boğmaca hastalığına sebep olan mikroba baktığımızda, Bordetela cinsi bir mikropla karşılaşılır. Bu mikrop insan vücuduna yerleşerek hastalığının oluşmasına sebep olur.
Boğmaca hastalığı oldukça bulaşıcı bir hastalık olup, damlacık infeksiyonu aracılığı ile insandan insana kolayca bulaşan bir hastalıktır. Boğmaca hastalığı meydana geldikten sonra ortalama bir ay ile 40 gün kadar devam eder. Boğmaca hastalığına bir kez yakalanan kişinin vücudu hastalığa karşı bağışıklık kazanır ve böylece boğmaca olan kişi bir daha hayatı boyunca boğmaca olmaz. Boğmaca aşısı ile yapılan bağışıklık 5 ila 7 yıl kadar sürmektedir. Bu süre bittiğinde boğmacadan korunmak için yeniden aşı olmak gerekir. Boğmaca hastalığı genelde bebeklik çağında görülse de zaman zaman yetişkin çağda da görülebilir.
Bulaşıcı bir hastalık olan boğmaca hastalığı, kişinin vücuduna yerleştikten sonraki 20. gününde bulaşıcı bir hale gelir. Boğmaca hastalığının ilk belirtisi şiddetli öksürüktür. Öksürük meydana geldikten bir süre sonra hastalık bulaşmaya başlar. Boğmaca hastalığı belirtileri ilk 10 ila 15 gününde kataral dönem diye adlandırılan evrede görülen belirtilerdir. İlk göz çarpan soğuk algınlığı belirtilerine benzer belirtiler görülmesidir. Sık sık hapşırma, öksürük, hafif ateş, burun akması gibi belirtiler görülür.
Bu sürecin ardından paroksismal dönem diye tabir edilen ve bir buçuk ayı gibi bir süreyi kapsayan süreç başlar. Bu süreçte öksürükler çok şiddetli ve daha sık aralıklarla olmaktadır. Gün içinde bazen 20 den fazla öksürme nöbeti görülür. Boğmaca olan kişi öksürüğün ardından derin bir nefes alma ihtiyacı duyar. Zira şiddetli öksürük anında oksijensiz kalır. Çocuklarda görülen boğmaca hastalığında mide bulantısı, kusma, morarma görülebilir.
Boğmaca hastalığının son evresi ise konvalesan diye tabir edilen iyileşme dönemidir. Bu iyileşme evresinin süresi kişiden kişiye değişmektedir. Boğmaca hastalığının öksürükleri 1 ay içinde geçer. Bu esnada yeniden bir solunum yolu hastalığına yakalanmak öksürük nöbetlerinin tekrar oluşmasına sebep olur. Yetişkin yaştaki kişilerde hastalık daha hafif ilerlediğinden süresi de daha kısa olmaktadır. Böyle durumlarda en tipik belirti inatçı öksürük nöbetleridir.
Mevcut şikâyetler ile doktora gidildiğinde yapılan fiziki muayene ardından, laboratuvar testleri yapılarak kandaki beyaz küre sayısının arttığının görülmesi, eritrosit sedimentasyon hızında değişiklik olmaması, boğmaca hastalığının teşhis edilmesinde yeterli olabilir. Bunların yanında florosan antikor testiyle antijen araması yapılabileceği gibi, kesin teşhis konması için kültür gerekmektedir. Böylece bakteriler üretilerek kesin teşhis konur.
Boğmaca hastalığının tedavisinde eritromisin ilk kullanılan tedavi yöntemidir. Bu tedavi yönteminin en az iki hafta devam edilmesi gerekir. Yetişkin yaştaki kişilerde florokinolonlar tedavisi de uygulanabilir. Boğmaca hastalığına yakalanan bebeklerin hastanede gözlem altında olması gerekir. Bazı boğmaca tedavilerinde beta2 agonistleri ve steroidler kullanılabilmektedir. Kataral dönemde boğmaca belirtileri önlenebilir.
Boğmaca hastalığını bir kez geçirenler, artık boğmaca hastalığına karşı bağışıklık kazanırlar ve bir daha boğmaca hastalığına yakalanmazlar. Boğmaca hastalığına henüz hiç yakalanmamış kişilere boğmaca aşısı yapılarak, boğmaca hastalığından korunulabilir. Boğmaca aşısı kişiye kas içine enjekte edilerek, ölü mikroplar vücuda verilir. Bu ölü mikroplara karşı vücut koruyucu görev gören antikorlar üretmeye başlar. Akabinde boğmaca mikrobu vücuda girerse, vücut artık bu mikrobu tanıdığı için hemen savaş açarak vücudu boğmaca hastalığından korur.
Bebeklere yapılan boğmaca aşısı 4 doz halinde yapılır. İlk doz 2 aylıkken yapılır ve ikişer ay arayla diğer dozlar da yapılır. Bazı gerekli durumlar çocuk 5 yaşına geldiğinde de ek bir doz daha uygulanabilir. 7 yaşına gelindikten sonra boğmaca aşısı uygulanmaz.
Boğmaca aşısının kızarıklık, ağrı, ateş yükselmesi, bulantı, mide bulantısı gibi geçici yan etkileri olabilir.
Diğer bir kaynaktan bilgiye göre boğmaca hastalığı:
Boğmaca hastalığı, bulaşıcı bir hastalıktır ve şiddetli öksürükle kendini belli eder. Boğmaca hastalığı her yaşta kişide görülebilen ve mikropların neden olduğu, solunum yolu hastalığıdır. Boğmaca hastalığı her yaşta görülebilecek bir bulaşıcı hastalık olmasının yanında çoğunlukla çocukluk çağında görülür. En çok görüldüğü mevsim sonbahar iken, yılın diğer mevsimlerinde de görülebilmektedir. Boğmaca hastalığına sebep olan mikrop Bordetela cinsi bir mikroptur.
Boğmaca son derece bulaşıcı bir hastalık olup, damlacık infeksiyonları ile kişiden kişiye rahatça bulaşır. Boğmaca hastalığına yakalan kişinin hastalıkla mücadelesi 40 gün kadar devam eder.
Boğmaca hastalığı, kişiye bir kez bulaştığında ileriki zamanlarda tekrar bulaşma ihtimali yoktur. Çünkü kişinin vücudu boğmaca virüsüne karşı bağışıklık kazanmış olur ve tekrar nüksetmez.
Boğmaca aşısı sayesinde kazanılan bağışıklık ise kişiye 5 ila 7 yıl kadar boğmaca hastalığından korur. Bu süreç sona erdiğinde tekrar aşı yaptırmak gerekebilir.
BOĞMACANIN BELİRTİLERİ
Bulaşıcı bir hastalık olan boğmaca hastalığının belirtileri, soğuk algınlığı hastalıklarının belirtileriyle benzerlik gösterir. Boğmaca hastalığının en tipik belirtisi kuvvetli öksürüktür. Çok sık tekrar eden öksürükler, gün içinde 20 den fazla olabilmektedir. Boğmaca hastalığının ilk belirtileri 10–15 günde kataral dönem diye adlandırılan dönemdir. Boğmaca olan kişi sık sık öksürür, hapşırır, ateşinde yükselme olur, burnu akar.
Boğmaca hastalığının kataral döneminin ardından paroksismal dönem denen ve bir buçuk ay kadar süren evre başlar. Bu evrede boğmaca belirtileri daha şiddetlidir ve kişi daha sık daha gür öksürür ve her öksürükten sonra derin bir nefes alma ihtiyacı duyar zira öksürürken oksijensiz kalır. Mide bulantısı, kusma, morarma boğmaca hastalığının diğer belirtileridir.
Boğmaca hastalığının üçüncü evresi olan konvalesan evresi, iyileşme evresidir. Boğmaca hastalığının iyileşme evresi, kişiden kişiye değişen bir süreç olup, ortalama 1 ay sürmektedir.
BOĞMACA TANISI
Doktor fiziksel muayene sonrasında boğmaca tanısı konabileceği gibi, laboratuar incelemelerinde kandaki beyaz küre değerinin artması, eritrosit sedimentasyon hızında değişiklik olmaması gibi noktalar boğmaca hastalığının tanısının konmasında etkili olur. Ayrıca florosan antikor testiyle antijen araması yapılabilir, katii teşhis konması için kültür gerekmektedir. Bu şekilde bakteriler üretilerek kesin tanı konur.
BOĞMACA TEDAVİSİ
Boğmaca hastalığının tedavisi için eritromisin ilk kullanılan tedavi şeklidir. Bu tedavi metodunun en az iki hafta devam etmesi gerekmektedir. İleri yaşlarda görülen boğmaca hastalığı tedavisinde florokinolonlar tedavisi de yapılabilir. Ayrıca boğmacaya yakalanan kişi bebek ise kesinlikle gözlem altında tutulmalıdır. Bazı boğmaca tedavisinde beta2 agonistleri ve steroidler kullanılır. Böylece kataral evredeki boğmaca belirtileri önlenebilir.
BOĞMACA AŞISI
Boğmaca hastalığını bir defa geçiren kişiler, hayatında bir daha boğmaca hastalığına kapılmazlar. Boğmacaya yakalanmadan önce aşı olmak ise hastalıktan kişiyi ömür boyu koruyabilir.
Boğmaca aşısı 4 farklı etapla yapılır. İlk etapta 2 aylıkken yapılır, diğer etaplar ikişer ay arayla yapılır. 7 yaşından sonra boğmaca aşısı yapılmaz.
